Przy budowie domów jednorodzinnych, zarówno niepodpiwniczonych, jak i tych z piwnicami, najczęściej stosuje się fundamenty betonowe lub żelbetowe. Sposób ich posadowienia i wykonania zależy m.in. od warunków geologicznych, takich jak rodzaj gruntu, jego nośność i głębokość przemarzania. W naszym klimacie strefa przemarzania gruntu sięga od 0,8 do 1,2 m poniżej poziomu terenu. Przepuszczalne piaski dają możliwość płytszego (nawet na głęb. 50-60 cm) posadowienia ławy.

Plastyfikator polepszy właściwości betonu
Te ostatnie zwykle wykonywane są metodą deskowania, szalunku systemowego lub bezpośrednio w gruncie. Ławy fundamentowe wylewane z betonu i zbrojone prętami stalowymi to rozwiązanie trwałe, gwarantujące odpowiednio mocną podstawę budynku.
Własnoręczne przygotowanie betonu na placu budowy jest tańsze niż zamówienie „gruszki“ z cementowni, ale kręcenie go w betoniarce nie gwarantuje utrzymania odpowiednich parametrów mieszanki. Żeby zminimalizować ryzyko, warto dodać do niej plastyfikatora polepszającego jej właściwości robocze i wytrzymałościowe.
Preparat poprawia plastyczność i urabialność betonu, umożliwia przyrost wytrzymałości, zmniejsza skurcz betonu i tendencję do spękań, zwiększa także mrozoodporność i wodoszczelność ławy. Warto pamiętać, że beton uzyskuje swoje parametry wytrzymałościowe po 28 dniach od wylania.

Potem wznosimy ściany fundamentowe
Po całkowitym wyschnięciu ław betonowych wznosi się ściany fundamentowe. W budynkach podpiwniczonych są to ściany piwniczne. Wykonuje się je najczęściej z pełnych bloczków betonowych o wymiarach 14 x 25 x 38 cm. Odznaczają się one dużą wytrzymałością na ściskanie oraz niewielką nasiąkliwością. Bloczki muruje się najczęściej na pełne spoiny: poziome o grubości od 10 do 15 mm, pionowe od 10 do 20 mm.
W domach jednorodzinnych podpiwniczonych na murowane ściany piwniczne, oprócz obciążeń pionowych, działają także poziome siły parcia gruntu. Murowane ściany mogą okazać się zbyt słabe, wówczas powinny być one wykonane z betonu wylewanego w szalunkach.

O trwałości ściany decyduje też zaprawa
Trwałość konstrukcji ściany zapewniają nie tylko dobrej jakości bloczki, ale i właściwa zaprawa. Przygotowanie jej na placu budowy jest pracochłonne, a dozowanie poszczególnych składników „na oko“ nie gwarantuje powtarzalnej jakości. W tym przypadku korzystniejszym rozwiązaniem jest użycie gotowej suchej zaprawy, w której składniki zostały dobrane we właściwych proporcjach.
Na budowie przygotowanie zaprawy polega tylko na wymieszaniu jej z wodą, zgodnie z instrukcją podaną na opakowaniu. Dla uzyskania jednolitej konsystencji masy, czynność tę najlepiej wykonać w betoniarce lub za pomocą wiertarki ze specjalnym mieszadłem
Gotowa zaprawa charakteryzuje się dobrą przyczepnością, wysokim stopniem plastyczności i wytrzymałością. Inną istotną cechą jest długi okres przydatności do użycia rozrobionej zaprawy — zachowuje ona swoje właściwości przez 4 godziny, czyli dwa razy dłużej od tradycyjnej zaprawy cementowej.

Wodę i chłód zatrzymać na zewnątrz
Ława i ściany fundamentowe nieustannie narażone są na oddziaływanie wody gruntowej. Niezbędne zatem jest ich odpowiednie zabezpieczenie. Hydroizolację poziomą wykonujemy na ławie fundamentowej. Najczęściej jest to jedna warstwa papy, która — w przypadku budynku z piwnicą — łączy się z izolacją podłogi.
Ściany piwnicy można zabezpieczyć przeciwwilgociowo, stosując zaprawę wodoszczelną, po uprzednim zredukowaniu chłonności ściany emulsją gruntującą. Zaprawę nakłada się na uszczelnianą powierzchnię ściany w co najmniej dwóch warstwach. Pierwszą zawsze nanosi się pędzlem, kolejną przy pomocy pędzla lub pacy stalowej. Powstałą powłokę po dwóch-trzech dniach należy koniecznie zabezpieczyć przed uszkodzeniami mechanicznymi.
Zwykle całą powierzchnię ścian fundamentowych piwnic izoluje się polistyrenem ekstrudowanym XPS lub styropianiem klasy EPS 100-038. Do izolacji fundamentów służy także system dyspersyjny, w skład którego wchodzą przyjazne środowisku naturalnemu preparaty, wolne od rozpuszczalników organicznych.

Roboty wykonujmy dokładnie
Piotr Idzikowski, ekspert producenta chemii budowlanej
Wszelkie prace budowlane, w tym szczególnie fundamentowe, należy wykonywać z należytą dokładnością i zgodnie z projektem. Źle wypoziomowany fundament może utrudnić prawidłowe murowanie ścian. Brak właściwie wykonanej izolacji cieplnej spowoduje powstanie mostków termicznych. Warto pamiętać, że termoizolację wokół budynku powinno układać się do głębokości 1 m poniżej poziomu gruntu. Przed zasypaniem wykopu, ścianę fundamentową i część ściany piwnicy poniżej poziomu gruntu warto obłożyć folią kubełkową. Folia ta nie powinna być jednak stosowana w przypadku użycia bitumicznych mas uszczelniających. Pod wpływem nacisku grunt może docisnąć miejscowo izolację i ją uszkodzić. Dlatego też dogodnym materiałem do użycia są folie profilowane ze zintegrowaną włókniną filtrującą. Dodatkowym zabezpieczeniem fundamentów przed niechcianą wodą gruntową jest wykonanie drenażu opaskowego wokół budynku. Umożliwia on odprowadzenie wody gromadzącej się wokół fundamentu.

Rafał Śliwiak